ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ

ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

Η Σώτη Τριανταφύλλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957. Αποφοίτησε από τη Φαρμακευτική του ΕΚΠΑ το 1979. Σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στα πανεπιστήμια της Nice και της Αθήνας απ’ όπου αποφοίτησε το 1989. Είναι διδάκτωρ Αμερικανικής Ιστορίας (ΕΗΕSS), ειδικευμένη στον Ψυχρό Πόλεμο. Έχει κάνει μεταδιδακτορικές σπουδές στη Ρωσική Ιστορία και στις Διεθνείς Σχέσεις

Κάθε τέσσερα χρόνια, τον Νοέμβριο, πραγματοποιούνται οι προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτές οι εκλογές παρουσιάζουν κάποιες μοναδικές ιδιαιτερότητες, οι οποίες είναι κρίσιμες για να κατανοήσει κανείς τη διαδικασία. Η εκλογή του Προέδρου έχει τεράστια επίδραση τόσο στην αμερικανική πολιτική σκηνή όσο και στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων.

Οι προεδρικές εκλογές λειτουργούν μέσω ενός σύνθετου συστήματος που ονομάζεται Σύστημα των Εκλεκτόρων (Electoral College). Ας δούμε τις βασικές αρχές του συστήματος:

1. Άμεση και Έμμεση Ψήφος

Οι πολίτες των ΗΠΑ δεν εκλέγουν άμεσα τον Πρόεδρο. Αντίθετα, ψηφίζουν για Εκλέκτορες, οι οποίοι με τη σειρά τους εκλέγουν τον Πρόεδρο στο Electoral College. 

Ο αριθμός των Εκλεκτόρων σε κάθε πολιτεία καθορίζεται από τον αριθμό των μελών της στο Κογκρέσο, δηλαδή:

- 2 Γερουσιαστές από κάθε πολιτεία (ανεξαρτήτως πληθυσμού).

- Βουλευτές στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ο αριθμός των οποίων εξαρτάται από τον πληθυσμό της πολιτείας.

Υπάρχουν συνολικά 538 Εκλέκτορες:

- 100 Γερουσιαστές (2 από κάθε πολιτεία),

- 435 Βουλευτές στη Βουλή των Αντιπροσώπων,

- και 3 Εκλέκτορες για την Περιφέρεια της Κολούμπια (Ουάσινγκτον D.C.), αν και δεν είναι πολιτεία.

Για να εκλεγεί κάποιος Πρόεδρος, πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 270 Εκλέκτορες από τους 538.

 2. Ποιοι είναι οι Εκλέκτορες και πώς λειτουργεί η ψήφος τους;

Κάθε πολιτεία αποδίδει τους Εκλέκτορές της βάσει του αποτελέσματος της λαϊκής ψήφου σε αυτήν. Οι περισσότερες πολιτείες εφαρμόζουν το σύστημα «ο νικητής τα παίρνει όλα» (winner-takes-all), δηλαδή ο υποψήφιος που κερδίζει την πλειοψηφία των ψήφων σε μια πολιτεία, κερδίζει όλους τους Εκλέκτορές της.

Οι Εκλέκτορες έχουν αποκλειστικό ρόλο την εκλογή του Προέδρου και του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ. Δεν έχουν άλλες κυβερνητικές ή διοικητικές αρμοδιότητες. Τον Δεκέμβριο, μετά τις εκλογές, οι Εκλέκτορες συναντώνται στις πρωτεύουσες των πολιτειών τους για να ψηφίσουν επίσημα τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο.

Παρόλο που ο ρόλος των Εκλεκτόρων είναι τυπικός, έχουν υπάρξει μερικές σπάνιες περιπτώσεις που μερικοί ψήφισαν διαφορετικά από τη λαϊκή ψήφο της πολιτείας τους, και αυτοί ονομάζονται άπιστοι εκλέκτορες (faithless electors). Ωστόσο, τέτοιες περιπτώσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες και συνήθως δεν επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα.

 3. Swing States

Τα swing states ή battleground states είναι πολιτείες όπου το αποτέλεσμα των εκλογών είναι αβέβαιο και οι ψηφοφόροι εναλλάσσονται μεταξύ των δύο κύριων κομμάτων (Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων) από εκλογή σε εκλογή. Σε αντίθεση με τις πιο «ασφαλείς» πολιτείες, όπου η έκβαση είναι σχετικά προβλέψιμη, τα swing states μπορούν να καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα των εκλογών.

Μερικά από τα πιο γνωστά swing states είναι:

- Φλόριντα

- Πενσυλβάνια

- Οχάιο

- Βόρεια Καρολίνα

- Αριζόνα

- Ουισκόνσιν

- Νεβάδα

- Τζόρτζια

- Μίσιγκαν

- Μινεσότα

Αυτές οι πολιτείες είναι ιδιαίτερα σημαντικές στις προεδρικές εκλογές, επειδή μπορούν να κρίνουν το ποιος θα συγκεντρώσει τους αναγκαίους 270 εκλέκτορες για να κερδίσει την Προεδρία.

Η ιδιαιτερότητα του αμερικανικού εκλογικού συστήματος έγκειται στο ότι δεν αρκεί να κερδίσει ένας υποψήφιος την πλειοψηφία των ψήφων σε εθνικό επίπεδο. Αντίθετα, πρέπει να συγκεντρώσει την πλειοψηφία των Εκλεκτόρων, οι οποίοι καθορίζονται από τα αποτελέσματα σε κάθε πολιτεία. Αυτό καθιστά τις εκλογές ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και συχνά απρόβλεπτες, καθώς το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από τις πολιτείες-κλειδιά (swing states).

Η αμερικανική κοινωνία είναι σήμερα βαθιά διχασμένη. Ζητήματα όπως τα φυλετικά κινήματα, η μετανάστευση, το κίνημα **WOKE**, οι αμβλώσεις και η άνοδος των εθνικιστών ευαγγελιστών έχουν οξύνει τις αντιπαραθέσεις. Τα γεγονότα στο Καπιτώλιο τον Ιανουάριο του 2021 αποκάλυψαν το βάθος της κρίσης που διαπερνά τη χώρα, φέρνοντας στο φως πόσο πολωμένη έχει γίνει η πολιτική σκηνή των ΗΠΑ.

Η πιθανότητα αμφισβήτησης του εκλογικού αποτελέσματος είναι υπαρκτή.