Ο Τζέφρυ Ευγενίδης (Jeffrey Eugenides), γεννήθηκε στις 8 Μαρτίου 1960 στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν, από γονείς που κατάγονταν από την Προύσα της Μικράς Ασίας. Σπούδασε αγγλική και αμερικανική λογοτεχνία και φιλολογία και δημιουργική γραφή στα πανεπιστήμια Μπράουν και Στάνφορντ. Το πρώτο του μυθιστόρημα, "Αυτόχειρες παρθένοι" ("The Virgin Suicides"), εκδόθηκε το 1993 και έγινε ταινία το 1999, σε σκηνοθεσία της Σοφίας Κόπολα, με πρωταγωνιστές τους Κίρστεν Ντανστ, Τζος Χάρτνετ, Καθλίν Τέρνερ και Τζέημς Γουντς. Το βιβλίο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Το δεύτερο μυθιστόρημά του "Middlesex", που εκδόθηκε το 2003 -κυκλοφόρησε στα ελληνικά με τίτλο "Middlesex: Ανάμεσα στα δύο φύλα" από τις εκδόσεις Libro, το 2003, β' έκδ. Εκδόσεις Πατάκη, 2014-, απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και βραβεύτηκε με το βραβείο Πούλιτζερ. Επίσης, συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα για τα βραβεία National Book Critics Circle Award, International IMPAC Dublin Literary Award και το Prix Medicis στη Γαλλία. Το "Σενάριο γάμου" ("The Marriage Plot", 2011) ήταν υποψήφιο για το National Book Critics Circle Award. Ακολούθησε η συλλογή διηγημάτων "Δελτία παραπόνων" ("Fresh Complaint", 2017). Διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και ανθολογίες, όπως "The New Yorker", "The Paris Review", "The Yale Review", "Granta", "Best American Short Stories". Εκτός από το βραβείο Πούλιτζερ, έχει επίσης βραβευτεί με το Whiting Writer's Award, και με το Harold D. Vursell Award, από την Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Γραμμάτων. Το 2014 εκλέχτηκε μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών. Μεταξύ 1999-2004 έζησε με την σύζυγό του Karen Yamauci και την κόρη τους στο Βερολίνο, στο πλαίσιο μιας υποτροφίας διαμονής και συγγραφής. Από το 2007 ζει στο Πρίνστον, όπου δίδαξε δημιουργική γραφή στο ομώνυμο πανεπιστήμιο. Σήμερα είναι καθηγητής δημιουργικής γραφή στο Peter B. Lewis Center for the Arts του Πρίνστον. 

To "Middlesex" αφηγείται τη συνταρακτική ιστορία της Καλλιόπης Στεφανίδη και τριών γενεών της ελληνοαµερικανικής οικογένειας Στεφανίδη, οι οποίοι ταξίδεψαν από ένα µικρό χωριουδάκι απέναντι από τον Όλυµπο της Μικράς Ασίας στο Ντητρόιτ της ποτοαπαγόρευσης, έζησαν τις ένδοξες ηµέρες στην πόλη της αυτοκινητοβιοµηχανίας και τις φυλετικές ταραχές του 1967, προτού µετακοµίσουν στις δεντροφυτεµένες λεωφόρους του Γκρος Πουέντ, στο Μίσιγκαν. Για να καταλάβει η Καλλιόπη τον λόγο που δεν είναι σαν τα άλλα κορίτσια, αναγκάζεται να αποκαλύψει ένα µεγάλο οικογενειακό µυστικό και την εκπληκτική γενετική ιστορία που µεταµορφώνει την Κάλλι σε Καλ, έναν από τους πιο τολµηρούς και υπέροχους αφηγητές στη σύγχρονη µυθιστορία. Λυρικό και συναρπαστικό, το "Middlesex" είναι µια απολαυστική αναβίωση του αµερικανικού έπους.

Μια νεαρή γυναίκα και δύο άντρες στο τέλος των σπουδών τους. Η Μάντλιν αγαπά τον Λέναρντ. Ο Λέναρντ και ο Μίτσελ αγαπούν τη Μάντλιν. Κανείς από τους τρεις δεν ξέρει το δρόμο για την ευτυχία...

Αρχές της δεκαετίας του '80. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε βαθιά ύφεση και η ζωή μετά το κολέγιο είναι πιο σκληρή από ποτέ για τους νέους. Στα καφέ του Κόλετζ Χιλ, τα υποψιασμένα παιδιά ρουφούν Ντεριντά και ακούνε Talking Heads. Όμως η Μάντλιν Χάνα, η ευσυνείδητη φοιτήτρια αγγλικής λογοτεχνίας, γράφει την πτυχιακή της με θέμα την Τζέιν Όστεν και την Τζορτζ Έλιοτ, οι οποίες ανέδειξαν το γάμο (τα παντρολογήματα γενικότερα) σε κορυφαίο ζήτημα, τοποθετώντας τον στον πυρήνα των σημαντικότερων αγγλικών μυθιστορημάτων.

Ενώ η Μάντλιν προσπαθεί να καταλάβει γιατί "έγινε καταγέλαστο το να διαβάζει κανείς συγγραφείς σαν τον Τσίβερ ή τον Απντάικ, που έγραφαν για τα προάστια στα οποία εκείνη και οι περισσότεροι φίλοι της είχαν μεγαλώσει, προς όφελος της ανάγνωσης του Μαρκήσιου ντε Σαντ, ο οποίος έγραφε περί της πρωκτικής διακόρευσης παρθένων στη Γαλλία του δέκατου όγδοου αιώνα", μπαίνει στη μέση η αληθινή ζωή, με τη μορφή δύο εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους νεαρών. Ο Λέναρντ Μπάνκχεντ -χαρισματικός μοναχόλυκος, δαρβινιστής του κολεγίου- εμφανίζεται ξαφνικά σ' ένα σεμινάριο σημειωτικής και η Μάντλιν δεν αργεί να μπλεχτεί σε μια άκρως φορτισμένη ερωτική και πνευματική σχέση μαζί του. Την ίδια στιγμή, ο παλιός της φίλος, ο Μίτσελ Γκραμάτικους -ο οποίος μελετάει τον χριστιανικό μυστικισμό και γενικά συμπεριφέρεται αλλόκοτα- έρχεται και πάλι στο προσκήνιο, με την έμμονη σκέψη πως η Μάντλιν είναι προορισμένη από τη μοίρα να γίνει το ταίρι του.

Μέσα στον επόμενο χρόνο, καθώς οι πρωταγωνιστές του τριγώνου σ' αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα αποφοιτούν από το κολέγιο και μπαίνουν στον πραγματικό κόσμο, τα γεγονότα τους πιέζουν να επαναπροσδιορίσουν όλα όσα έμαθαν στο σχολείο. Άραγε έχουν πεθάνει οι μεγάλες ιστορίες αγάπης του δέκατου ένατου αιώνα; Ή μήπως μπορεί να υπάρξει μια νέα ιστορία, που θα γραφτεί για το σήμερα και θα ξαναφέρει στην επιφάνεια το φεμινισμό, τη σεξουαλική απελευθέρωση, το προγαμιαίο συμβόλαιο, το διαζύγιο, όλα αυτά τα σημαντικά ζητήματα; Με εντυπωσιακό χιούμορ και ευστροφία, αλλά και μια συνολική κατανόηση και αγάπη για τους ήρωές του, ο Τζέφρυ Ευγενίδης ξαναζωντανεύει τις δυνάμεις που εμπνέουν το μεγάλο μυθιστόρημα, υφαίνοντας μια ιστορία τόσο σύγχρονη και δροσερή, που διαβάζεται σαν το κρυφό ημερολόγιο της ίδιας της ζωής μας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η ακραία αμεσότητα του Ευγενίδη και η ειλικρίνεια με την οποία αφηγείται διακλαδιζόμενες ιστορίες, η μη γραμμικότητα της αφήγησης με τις διασταυρούμενες υποθέσεις, οι προλήψεις και οι αναλήψεις... χαρίζουν, συνδυασμένες, στο βιβλίο τη φρεσκάδα του. Ο συγγραφέας έχει τοποθετήσει το σύγχρονο "σενάριο γάμου" του σε ένα κοινωνικό σκηνικό όπου ισχύουν οι ίδιοι κώδικες από την έναρξη του πανεπιστημίου - έναν μικρόκοσμο όπου η τάξη, η φυλή, το φύλο, η καταγωγή, καθώς και η οικονομική κατάσταση παραμένουν καθοριστικοί παράγοντες για την ατομική και ερωτική επιτυχία. Τα ίδια παιχνίδια παίζονται με τους ίδιους κανόνες απ' όταν τα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα δέχτηκαν και τα δύο φύλα. Οι αναγνώστες θα συνεχίσουν, λοιπόν, να ταυτίζονται με τους ήρωες, βρίσκοντας ομοιότητες στα δεινά που αντιμετωπίζουν οι πρωταγωνιστές με τα δικά τους, τουλάχιστον όσο ο έρωτας συνεχίζει να ιντριγκάρει. Και, ανεξαρτήτως της σημειολογικής περιπέτειας, η αποδόμηση του έρωτα από τον Ευγενίδη δείχνει πόσο συναρπαστικά, ζωντανά και διασκεδαστικά μπορούν να είναι τα βιβλία που γράφονται για την απόλαυση του αναγνώστη. (ΑΝΤΡΕΑ ΣΡΟΘ, The Athens Review of Books, τχ.27, Μάρτιος 2012) 

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΔΑΒΕΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 3.06.2012

Ο γάμος στη λογοτεχνία

Ο Ελληνοαμερικανός συγγραφέας Τζέφρυ Ευγενίδης έχει το ίδιο επίθετο με τον Σμυρνιό έμπορο που ο Τόμας Ελιοτ απαθανάτισε στους στίχους της «Ερημης Χώρας», αλλά και με τον παντοπώλη του Σεμπάστιαν Μπάρρυ στο μυθιστόρημά του «Εις Γη Χαναάν». Κάλλιστα λοιπόν θα μπορούσαμε να τον θυμόμαστε ως έναν λογοτεχνικό ήρωα, αν δεν γινόταν πασίγνωστος με το βραβείο Πούλιτζερ και τα 3,5 εκατομμύρια κομμάτια που πούλησε το βραβευμένο του βιβλίο «Middlesex».

Το πρόσφατο μυθιστόρημά του, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά με τον τίτλο «Σενάριο γάμου» (εκδόσεις Πατάκη) έχει όλα τα στοιχεία να γίνει και αυτό ευπώλητο. Σίγουρα πολλές γυναίκες θα ταυτιστούν με τη νεαρή ηρωίδα του που διχάζεται ανάμεσα σε δύο τόσο διαφορετικούς άνδρες, ενώ οι άρρενες αναγνώστες θα θυμηθούν τα νιάτα τους, όταν ήταν περισσότερο «κυνηγοί» και λιγότερο «σύντροφοι». Μπορεί οι πολλές λογοτεχνικές αναφορές των πρωταγωνιστών, να κουράσουν ή να δυσκολέψουν τους αμύητους, ωστόσο η πλοκή θα τους αποζημιώσει.

Το ίδιο και οι παρατηρήσεις του Ευγενίδη για τους Ελληνες, καθώς ο ένας από τους δύο εραστές της κεντρικής ηρωίδας, έχει ρίζες ελληνικές. Η επίσκεψή του μάλιστα στην Ελλάδα, τη δεκαετία του ογδόντα, περιγράφεται σε αρκετές σελίδες ως μια επίσκεψη σε τριτοκοσμική χώρα της Μέσης Ανατολής, που διοικούν κάποιοι «τρελοί σοσιαλιστές».

Παρά τα πολλά προτερήματα του μυθιστορήματος, δεν είναι λίγοι εκείνοι στις Ηνωμένες Πολιτείες, που κατηγόρησαν τον συγγραφέα για ρηχότητα, απλοϊκότητα, έλλειψη φαντασίας. Μα του αναγνώρισαν και ορισμένα θετικά. Το κυριότερο, σύμφωνα με τους Αμερικανούς κριτικούς, είναι ότι ξανανοίγει έναν διάλογο για τις ερωτικές σχέσεις, τη συμβίωση, τους όρους και τις προϋποθέσεις που μας οδηγούν στον γάμο, τον ίδιο τον γάμο και την τεκνοποιία, παρατηρώντας πως μετά τους μυθιστοριογράφους του 19ου αιώνα, ελάχιστοι δημιουργοί ασχολήθηκαν με αυτά τα καθημερινά, οικεία, θέματα.

Κι όμως κανείς σήμερα δεν συμμερίζεται, φανερά τουλάχιστον, την άποψη του παππού του ή του πατέρα του για τις προγαμιαίες σχέσεις, την επιλογή της νύφης, την προίκα κ.ά.

Η ζωή μας έχει γίνει εξαιρετικά πολύπλοκη, νέα δεδομένα έχουν ανατρέψει παλιές θεωρίες και δοξασίες, αλλά οι άνθρωποι εξακολουθούν να αρραβωνιάζονται, να παντρεύονται, να κυνηγούν την ευτυχία που θα τους χαρίσει το μοναδικό έτερον ήμισυ.

Η συζήτηση που έχει ανοίξει το βιβλίο στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, μας υπενθυμίζει ότι τα μεγάλα μυθιστορήματα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, δεν παρεμβαίνουν μόνο στον χώρο της λογοτεχνίας, μα και στην ίδια την κοινωνία δημιουργώντας ρήγματα, αντιπαραθέσεις, νέες συνθέσεις. Θυμάστε εσείς κάποιο ελληνικό μυθιστόρημα που να απασχόλησε έντονα την ελληνική κοινωνία τα τελευταία είκοσι χρόνια; Εγώ, εκτός από την «Ορθοκωστά» του Θανάση Βαλτινού δεν θυμάμαι κάποιο άλλο.

Jeffrey Eugenides écrit une Emma Bovary qui aurait lu Barthes (Le roman du mariage)